Mondzorg bij een paard door uw paardentandarts

Bij een veulen  komen de eerste 6 tot 8 maanden alle melktanden en kiezen door. Ze blijven aanwezig tot de leeftijd van ongeveer 2,5 jaar.  Om een extreme over- of onderbeet of afwijkingen in de mond uit te sluiten, adviseren we de dierenarts die op stal langs komt even naar de mond van het veulen te laten kijken. 

Bij 2,5 tot 5 jarige paarden wisselen de melktanden en de kiezen. Komt een paard rond ongeveer 3 jaar onder het zadel, dan is een eerste uitgebreid mondonderzoek door een gecertificeerde paardentandarts aangewezen. Voor deze leeftijdscategorie, die best een hoge eruptiesnelheid van de tanden heeft, en dus sneller weer haken en eventuele letsels hebben, is een halfjaarlijkse tot jaarlijkse controle zeker aangewezen. Vertoont je paard echter afwijkend eetgedrag zoals proppen maken van het ruwvoer, eet het plots slechter, of vermagert het sterk, dan is een controle al sneller aangewezen. Ook kunnen er bij een paard dat tanden wisselt ‘doppen’ op de kiezen blijven zitten, eveneens een reden om een controlebezoek in te plannen. 

Vanaf de leeftijd van 5 jaar adviseren we de tanden en mond van elk paard minimaal 1 keer per jaar te laten controleren door een paardentandarts. Door slijtage van de tanden ontwikkelt bijna elk paard op de buitenkant van de bovenkiezen en de binnenkant van de onderkiezen scherpe email- of glazuurpunten. Deze emailpunten kunnen de weke delen van de mond beschadigen en voor ongemak zorgen bij het eten of het rijden. Tijdens de jaarlijkse controle onderzoekt de paardentandarts de mond en tanden van het paard op pathologieën. Standaard vijlt ze scherpe haken of emailpunten weg en pakt ze overgroeiingen of overgrowths aan.

Oudere paarden (+18 jaar) kampen nogal eens met problemen die bijzondere opvolging vereisen, zoals diastemata (ruimtes tussen de kiezen) of EOTRH (een aandoening aan de snijtanden). Het doel van de jaarlijkse controle is ev. pijnlijke problemen aan het gebit van het oudere paard tijdig op te merken en te behandelen opdat het, in de mate van het mogelijke, het ruwvoer kan blijven vermalen.  Voor een ouder paard geldt zeker dat afwijkend eetgedrag, sterk vermageren en proppen maken altijd redenen zijn om een tussentijdse controle te laten uitvoeren door een paardentandarts.

Proppen maken

Kijk je in de mond van een paard, dan zie je dat het kauwvlak van de tanden niet perfect horizontaal staat, maar dat er een beetje een hoek in zit. Daarnaast overlappen de kiezen van de boven- (blauw op de tekening) en onderkaak (geel op de tekening) ook niet volledig. Omdat de onderkaak smaller is dan de bovenkaak, staan de kiezen van de onderkaak iets meer naar binnen. Hierdoor zijn de kauwkrachten niet gelijkmatig verdeeld over de kiezen van de boven- en onderkaak en slijten sommige delen van de kiezen minder goed af. Ter hoogte van de onderkaak kunnen daardoor scherpe haken aan de tongzijde van de kiezen ontstaan. Aan de bovenkaak zien we die terugkomen aan de wangzijde.

Wanneer deze haken of scherpe emailpunten letsels veroorzaken in de wangen of in de tong, zorgt dat voor ongemak bij het paard. Tijdens de jaarlijkse controle vijlen we deze emailpunten bij zodat het paard er geen hinder van heeft. 

Bij 96,3% van de paarden die aangeboden worden voor een jaarlijkse check-up zijn deze scherpe emailpunten aanwezig.

Bij een overgroeiing of overgrowth steekt 1 (of meerdere) tand(en) boven het kauwoppervlak uit. 

Deze overgroeiingen kunnen om verschillende redenen ontstaan, bvb.  wanneer een kies getrokken is. De tegenoverliggende kies slijt dan minder af en groeit zonder beperking verder. 

Ook het verschil in eruptiesnelheid tussen 2 tegenoverliggende kiezen, kan een aanleiding zijn voor het ontstaan van overgrowths. Net zoals een ongelijke slijtage door het mijden van het gebruik van een tand, afwijkingen in de beet waardoor sommige tanden niet mooi op elkaar aansluiten of het wisselen van de kiezen.

Worden overgrowths niet bijgewerkt, dan zal het paard steeds meer hinder ontwikkelen bij het kauwen. Op latere leeftijd kan dit zelfs leiden tot het blokkeren van de normale kauwbeweging. 

Ook rijtechnisch kunnen klachten ontstaan omdat de vrije beweging van de boven- en onderkaak ten opzichte van elkaar gehinderd wordt.

Bij 64,3 procent van de paarden die aangeboden worden voor hun jaarlijkse controle worden overgrowths vastgesteld.

Overgrowths

De mond en het gebit van een paard spelen een belangrijke rol bij het verwerkinsproces van het voedsel. Met de scherpe snijtanden ‘knipt’ het paard als het ware het gras af. Vervolgens vermalen de brede kiezen met een zijwaartse kauwbeweging het gras en droogvoer tot een zachte massa die het paard makkelijk kan doorslikken en verteren.  Het is belangrijk dat paarden voldoende ruwvezels aangeboden krijgen. Daardoor moet er intensief worden gekauwd wat positieve gevolgen heeft voor de speekselafscheiding en de darmbeweging. Een gezonde mond is daarbij belangrijk.

Het is de taak van een paardentandarts om eventuele problemen bij het normale slijtageproces van de tanden, en bijzondere problemen in de weke delen van de mond van het paard, vast te stellen en aan te pakken. 

Tijdens de jaarlijkse onderhoudscontrole bevraagt de paardentandarts in eerste instantie uw observaties omtrent het welbevinden en eetgedrag van het paard. Standaard volgt er een cameraonderzoek om ev. pijnpunten vast te stellen.  Scherpe emailpunten worden weggevijld en overgrowths aangepakt. Uw paardentandarts onderzoekt het paard op mogelijke andere aandoeningen als diastemata, EOTRH,… en adviseert een geschikte aanpak.  Alle bevindingen en interventies worden genoteerd in het digitaal dossier van het paard. 

Een nieuw paard waarvan de tandgeschiedenis je onbekend is? Dan plan je best een check-up in om de toestand van het gebit van uw paard in kaart te brengen en ev. abnormaliteiten onmiddellijk aan te pakken.